PAUL RIGOLLE – 2012 - Uit: Digther, jg. 13, nr. 1&2, 2012, p.42.

​

Klemteken

​

Renaat Ramon (°1936) is wellicht bekender als internationaal gewaardeerd plastisch kunstenaar dan dat hij dat is als dichter en schrijver. Beelden en installaties van hem bevolken in nogal wat landen de publieke ruimte. Renaat Ramon is evenwel een dubbeltalent waarbij ook zijn werk als visueel en literair dichter een erg belangrijke pijler van zijn kunstenaarschap vormt. Voor wie niet zo bekend zou zijn met het werk van deze boeiende (visuele) dichter met een afgelegd traject om u tegen te zeggen, is er nu Klemteken. Deze hele mooie bloemlezing die in opdracht van uitgeverij Poëziecentrum werd samengesteld en ingeleid door duizendpoot Jooris van Hulle, Ramon-kenner bij uitstek, brengt een overzicht van zowat veertig jaar Ramon-tisch werk. Renaat Ramon blijkt ons, voor zover dat nog bewezen diende te worden, in de voorbije decennia een onwaarschijnlijk rijk en apart oeuvre te hebben bezorgd. Klemteken bestaat uit drie grote delen. In het inleidend essay Klemtoon en teken schetst en plaatst Jooris van Hulle het literaire oeuvre van Ramon. Het beeldend werk en de poëzie zijn bij Ramon onlosmakelijk met elkaar verbonden terwijl de visuele poëzie voor een wonderlijke brugfunctie zorgt. In het tweede deel Woordwerk is de poëzie samengebracht. Van Oogseizoen over Noodweer tot de bundels Rebuten en Geheim Besogne die integraal zijn overgenomen. Het derde deel tenslotte brengt in Beeldwerk een selectie van de visuele gedichten van Ramon waarvan er enkele eerder ook in dit tijdschrift zijn verschenen. Of hoe een persoonlijke stem van een dichter ook gevisualiseerd kan worden! ‘Ik heb begrepen en aanvaard dat ik voor de helft uit letters en voor de andere helft uit cijfers besta’, citeert Jooris van Hulle ergens de dichter. Klemteken illustreert en bewijst dit en nog een aantal andere dingen met bravoure. Er is ijdelheid nodig om woorden in het gelid te zetten. Wat een geluk dat Ramon zich daaraan nooit iets gelegen heeft gelaten. Klemteken is een bloemlezing om te koesteren!